Wednesday, January 11, 2012






                                                   ГҮН УХААНЫ ЧОНО

Дуурьсах бие минь чонын авиртай
Дэрвэлзэх туг минь чонын толгойтой
Хасагын яруу найрагч Сюуинбай
                                                              
Энэхэн замбутивийн наран дор энэхэн яваа насандаа би чоно шиг агуу амьтныг үзсэнгүй ээ.Чоно шиг омог бардам гал мэт дүүлж амьдрахуйн хүсэл намайг яс,мах,цуснаас минь хатган зовооном.Би чоно бүлгээ.

Үүнийг тэрлэгчийн зүүдэнд хар багаас нь хаа нэгтээ нэгэн чоно зүс тод үзэгдэх амуу.Тэр тухайд учрыг тэнгэрлэг хүүрнэнэ.Тэнгэрлэг андынхаа тухай тэнгэрт нь хүүрнэнэ.

Зүүдний чоно хэмээх тэнгэрлэг учирлал.

Учир ану.Зүүд ингэж үзэгддэг юм.Элчилгүй ээрэм талын дүрээр босч ирмүү тэр чоно.Намайг хатган зовооном.Цог шиг хурц харцаар намайг нэвт ширтэн дагжин чичрүүлнэм.Би айдсын агуу их дүр төрхийг олж харнам.Агуу том чоно.

Ай чоноо чиний харцнаас  хүн төрлөхтөний айдсыг харнам.Чамаас хүн төрлөхтөн цагийн цагт айн дагжиж ирсэнийг харцнаас чинь би олж харнам.Ай чиний мах,цус,яснаас бүтсэн халуун ис халуун омог хагацаан ухашгүй ухааны чинь учиг,зангарага эргэсэн энэ харц ямар хурц юм бэ?

Зүүдний чоноос би асуунам.Ай чоноо чиний ингэж үзэгдэх учир юун бэ? Чи намайг юунд ингэж ширтнэм надад юу өгүүлнэм бэ? Дуугүй л ширтсээр байх уу?...Гагцхүү ширтсээр л байх ажээ.Гагцхүү дуугүй л байна гэдэг ямар ихийг үгүүлнэм бэ.Ай зүүдний чоноо чи надад ямар ихийг өгүүлнэм бэ.Чи тэнгэрлэг бай чи тэнгэр бай...Чонын харц ингэж үгүүлэх ажгуу.

Ай чоноо чи надад ямар ёр билгийн тохиолоор үзэгднэм бэ? Чи надад хааяахан үзэгдэхдээ яагаад гэнэтхэн гарч ирдэг юм бэ? Яагаад заавал талын гүнээс босч ирдэг юм бэ?...Чи тал шиг бай чи талынхаа эзэн нь бай.Чонын харц надад ингэж үгүүлэх буюу.

Ай чоноо чи надад хэний сүнсний дүрээр босч ирнэм бэ? Чи надад хэний үгийг дамжуулах гэж ийн дуугүй ширтсээр байдаг юм бэ?...Чи эцэг шигээ бай чи агуу их ухаант өвөг дээдэс шигээ бай чи ухаантай бай.Чонын харц надад ингэж хэлэх бөлгөө.

Миний зүүдний чоно ингэж хэлээд дүүлэн давхиж оддог юм.Агуу чоноо би чамайг таньсаан.Би чамайг танихын хэрээр чонын дүрээ өөрөөсөө олж хармой.Чи миний эцэг бүлгөө.Би чоно бүлгөө.Чи миний яс,цус,мах, ухаан бүтэн бүрэлдэж ирсэний эхлэл юм.Агуу их түүх юм.Агуу том чоно.

Зүүдний чоно хааяа үзэгдсэний дараа би тэнгэрт хандан хашгирч явдаг хэмээх омог бардам учирлал.

Намайг яанам бэ? Би чоно бөлгөө.Би ульнам намайг сонс.Би чоно бөлгөө.Урьд шөнө ирсэн зүүдний чоно миний дотор орж ирэн дотроос минь архирнам.Галзуу Равжаагын галзуурч явсан энэ нутгийн энэхэн нэг толгод дээр би тэнгэрт хандан хашгирч зогсном.Намайг яанам бэ?...Тэнгэр минь чи юунд үргэлж магнайн дээрээс минь уяатай явдаг юм бэ? Юунд надад мэлмийн чанад тунгалага оршихуйн утгыг заанам бэ? Тэнгэр минь чи надад юунд өөр шигээ байхыг заанам бэ?Би хаана хараа алдрах вэ? Би хааш одох вэ?...Чи дуугүй л байхуу? ...Би хашгирсаар л байхуу?...Би чоно бүлгөө.Өа тэнгэрээ би чиний агуу ихийн доор чоно шиг явахыг хүснэм.Чоноосоо агуу их дүүлэхийг хүснэ...Намайг яанам бэ?...

Галзуу дарсыг ядам хуруугаараа сэржимдэн тэнгэрт сацал сацан зогсохуйд чоно шиг андаа сангалзан гэнэ сэрэхүй хэмээх учирлал.

Миний анд чоно бүлгөө.Миний анд чоно шиг явдалт бүлгөө.Миний анд чоноосоо агуу ихээр архирч явах бүлгөө.Миний анд чонон авирт бүлгөө.Би чонон андаасаа айнам бүлгөө.Би чонон андаараа бахдах бүлгөө.Миний анд чоно бүлгөө.Миний анд нохсын эринийг зайдагнасан чоно бүлгөө.Миний анд чонын заяанд ховорхон төрдөг азарган чоно бүлгөө.Миний анд сүрэг сүрэг чонын өмнө дүүлж явдаг чоно бүлгөө.Миний анд чоноосоо ухаантай чоно бүлгөө.Миний андын,яс цус,мах чонынх бүлгээ.Миний анд агуу их чонын түүхийн үргэлжлэл бүлгөө.Миний анд том чоно бүлгөө.Миний андын ухаан чоных бүлгөө.Миний андын үг чонынх бүлгөө.Миний анд ижил тэнгэртэйд хааяа нэг үзэгддэг чоно бүлгөө.Миний анд илүү тэнгэртэйд нь илүү үзэгддэг чоно бүлгөө.Миний анд хэн ч авлаж чадахгүй агуу аргат чоно бүлгөө.Миний анд тэнгэргүйд үзэгддэгч үгүй үзэе гэсэн ч холын холд дүүлсэн чоно бүлгөө.Миний анд тэнгэрийн чоно бүлгөө.Миний андын сэтгэл чонынх бүлгөө.Миний анд чоно шиг ханилгаат бүлгөө.Миний анд согтуу чоно бүлгөө.Миний анд галзуу чоно бүлгөө.Миний анд улаан чоно бүлгөө.Миний анд гэрэлт чоно бүлгөө.Миний андын харц чонынх бүлгөө.Миний анд миний хайртай чоно бүлгөө.

Чонон андыгаа чонон ухаанаар нээхүй хэмээх чонон учирлал.

Дотроос минь гижигддэг чоно бүлгөө миний анд.Миний анд яруу найрагч чоно бүлгөө.

Үл тайлагдах хуучин судар мэт

Үлэмж нууцлаг хотын байгаль

Зүрхний хөндүүрийг зөнгөөр уусгах

Зүггүй хөгжмийн нүсэр хэмнэл



Энд шувуу жиргэх, цас будрах нь

Эгэл бус санагдах болсон цагаас

Энд шуурга тавих, нохой боргох нь

Эртний танил шиг санагдах болсон цагаас

Би шинэ ертөнцийг нээсэн


Хана хэрэм мэт хүмүүс дунд

Хааны бунхан мэт амьдарч сурсан

Хий бахдалаас гоо сайхныг нээж

Хийсгэлэн зан минь хийсэн арилсан


Сүрт жагсаал, дуут гудам дунд

Сүүн тэжээлтэн хэвээр үлдсэн

Сүслэж, энэ л үгийг үүднээ өлгөх минь:

"Сүүлчийн нүүдэлчин энд амьдардаг".

Миний анд ийм бардам чоно бүлгөө.Миний анд хааны бунхан мэт амьдарч сурсан чоно бүлгөө.Миний анд сүүлчийн нүүдэлчингүй болсон ч сүүлчийн “нүүдэлчин” хэвээр үлдэх сүүлчийн чоно бүлгөө.Миний андын сэтгэл тийм их сэтгэл билээ.Чонынх билээ.Миний анд нүүдэлчин чоно билээ.Миний андын яруу найраг нүүдэлчнийх билээ.Миний андын шүлэгнээс эрх чөлөө мэдрэгддэг билээ.Миний андын шүлэг омог бардмын дуулал билээ.Миний анд омог бардам чоно бүлгөө.

Урь гэнэлийн энэ хавар
Урин сэрлийн нэр нь “Хавар”
Хоо тоос зөрөлдсөн хуурай тэнгэрийн
Хос дөл үнсэлцэх, нойтон хөнжилд
Үр гунигийн нахиа бүлтэгнэх
Үй олон, үй олон хавар.

 Миний анд ингэж гайхалтай хардаг чоно бүлгөө.Ингэж тааж мэдэшгүйг тааж мэддэг мэргэн чоно бүлгөө.Мэдэрч баршгүй яруу найрагч билээ.Үгээр хэлж болдоггүй үйлийн сэрэл өдөөгч миний чонон анд билээ.

Эцгийнхээ харцнаас тасдаж
Цээжний галаа асаанам
Эмсийн хөлд талхлагдаж
Үнсээр хийсэн алдсан
Эргүү мансуурлын давалгаанд
Эрхэм чанараа урсгасан
Энэ харанхуй цээжнээ
Нэгэн гал асаанам.


Эцгийнхээ харцнаас тасарсан энэ чоно буюу.Эцгийнхээ харцнаас цээжиндээ гэрэлтэй явахыг харагч чоно буюу.Эцэг шигээ чоно буюу.Эндүүрлийг гэмийг гэтэлгэгч чоно буюу.Энгүй үнэн бичдэг энэ чоно буюу.Миний анд чоно бүлгөө.

 Чин үзэсгэлэнт охин чиний

Чихийг тас хазаад өгье

Улаан хормойгоо дэрвүүлэхэд чинь

Улангассан бух байна би.


Янагийн хэмээр лугшсан халуун цуст чиний

Ялдам гоо хүзүүнд соёогоо шигтгэе

Хүсэмжит үнэрээ ертөнцөд нэл цацсанаас

Хүрч дэргэд чинь ирсэн ороолон байна би.


Эмзэг турьхан эм чиний

Эгмийг тас хазаад өгье

Эрмэг алхаа чинь тамын өрхийг сөхсөнөөс

Энд оргож ирсэн албин байна би.


Орон хотын хаа нэгтээ

Орь залуу цогцосноо хүсэн тачаахад

Оюун санаанаас ад зэтгэрийн түмэн дүр ургаад

Олж чамайг бүчин даганам.


Таашаан хүртсэн бүхэнд чинь тэд шингэж

Там руу, над руу чамайг хөтөлнөм

Угтах замд чинь гэрэл эс тусваас

Угтаа тэр миний тачаалын сүүдэр гэнэм.


Чонын авир буюу.Ингэжбичиж дургүй хүргэдэг миний анд чоно буюу.Тамруу хөтөлж ч мэдэх тачаалт буюу.Тачаадан чадагч чоно буюу.Миний анд чоно бүлгөө.

Орос хүрэмтэй хүний дүрстэй шавар баримлаар дүүрэн
Орчин цагийн Улаанбаатарын жирийн нэгэн иргэн
Шүүмжлэлт реализмын гүнзгий нөлөөн дор
Шүүрс алдан олон олон шүлэг тэрлэжээ.
Жаазаар дүүрсэн давчуу буландаа
Жаргалтай хүний дүр эсгэн сууж
Тоос дарсан ширээний чийлэн шигээ
Тортог суусан зүрхнийхээ угаас дуулжээ.
Адгуусал, мансуурал, тачаадал сэлт
Алив нүглийн галаар замаа гэрэлтүүлж
Тэр гэрэлд тодорсон юмсын тухай
Тэмүүлэл дүүрэн шүлэг бичжээ.
Тэр хорин жил харж, хайрлаж, инээмсэглэжээ
Тэр хорин жил харж, хайрлаж, инээмсэглэсэн
Тэр л янзаараа нэг л өдөр инээмсэглэн орж ирээд
Мэнд усгүй хөлөө ачин суужээ.

Миний анд чоно буюу.Чоноосоо ухаантай чоно буюу.Миний анд харж хайрлаж инээмсэглэж тэмцэж тэнүүчилж ядарч задарч,охидод дурлаж орцонд хонож ордонд уригдаж ууж идэж уушиг зүрхээ дэлбэлж,явдаг чоно буюу.Улаан галзуу чоно бүлгөө.Урдуур нь орж болдоггүй улаан чоно бүлгөө.Миний андын тэмцэж ирсэн зам яруу найрагчынх бүлгөө.Миний андын тэмцэх зам яруу найрагчынх бүлгөө.Миний анд жинхэнэ яруу найрагч чинь би байна гэж агсам тавьдаг ардаг чоно бүлгөө.Миний анд миний мэдэх жинхэнэ чоно бүлгөө.Яруу найрагч бүлгөө.Миний анд чоно бүлгөө.Миний хайртай чоно бүлгөө.

Гүн ухааны чоно хэмээх гүйцэт учирлал.

Чоно шиг золбоотой чоно шиг бардам үнэн амьдрахыг хичээнэм.Би чоно бүлгээ.Миний анд чоно бүлгөө.Миний дотроос нэгэн чоно сэрмүү.Миний андын дотроос нэгэн чоно сэрмүү.Хүн бүрийн дотроос нэгэн чоно сэрмүү.Тэр чоно түүхийн эхлэлээс бидэнлүү үсэрсэн яс,мах,цус,ухаан.Биднээр дамжин цааш үргэлжлэх цус,мах,яс,гүн ухаан...газар шороо минь...газар дээр амьд явахуйн бардамнал бахархал минь...ЧОНО...МОНГОЛ ЧОНО...ГҮН УХААНЫ ЧОНО...ЧОНО...

                                                                   Хамрийн хийд-Улаанбаатар-Бага Тойруу-Тулга.
                                                                                    Хашгиран байж бичив.

                                                                                               Хас Бэгтэр

Monday, January 9, 2012


                                                    Момотой нүүхүй


Миний бичих арга бол,өөрийнхөө егөөгөөр давслан амандаа хэлж байгаа зүйл учраас миний яриаг сонсогчын сонирхох зүйлийн тухайд би огт санаа тавьдаггүй юм.
                                                                                                           Томас Дэ Куинси

...

3: Өөрийн ухааны цараар биш,уншигчын ухааны цараар бич.
4.А: Луужин гэдэг чинь үгүүлэл.
...
34.Ж: Энгийн бичиж бай,хялбар ойлгогдоно.
35.Ж: Төвөгтэй бичиж бай,хялбар ойлгогдоно.
...
... “Ой санамж бол цэцэрлэг гэж хэн хэллээ”...
...
...Галип “Жирийн юманд гайхамшиг байдгийн адил,гайхамшигт жирийн юм бий,гайхамшигийн учир үүнд байгаа юм” гэж Желялын хэлсэнийг олонтаа сонсоноо санаж байв...
Орхан Памук “Хар судар”-аас

Оршихуйн философи бурах уу ? Одон гаригсын тухай хөөрөлдөх үү ? Тэг дундуурын тэнцвэрийн тухай ярилцах уу ?
-Аа юу гэнээ?
-Аа ярияаа.
Ёстой Галип шиг яринаа харжийгаараа Момо ахаа.Хаанаас нь ярихуу ? Хаагуур хаагуур ороод, хаагуур нь сүвэлж гаргаж ирэх үү ?
-Аан юу гэнээ ?
-Аа би ярияаа.
Эхлээд хоёулаа шатар тоглонгоо жаал логиктой яринаа.Ерөөсөө ярих юмаа жаахан цэгцлээд орхиё.Дараа нь хоёулаа нүүнэ хожино хожигдоно.Ничээ гэдэг шатар тоглоход нэмэргүй санагддаг юм.Ялимгүй наргиангүйгээр ямарч тоглоом давсгүй хоол мэт байдгийг та эс андах.Тэгээд хамгийн сүүлд уянгын халилт яринаа,уяраанаа.Ахмадаараа та эхлээд нүү.
Аливаа үндэстэний хэл бол өөрийн гэсэн зүй тогтол байгууламжтай.Тэр байгууламжийн дээд өндөрлөг дээрээс хэн хуцаж чаддаг юм бэ? Жинхэнэ зохиолч хуцдаг юм.Энд “linguistics” эсвэл “language,philosophy of” ярихгүй,яахав яривал цаашаа юм юм руу,аналитик философи ч гэх юм уу ороод явчихна энэ тэр гээд гүйцэгдэхгүй алга болно.Гэлээ гээд мэдлэгийг дарласан ухаан минь хаачихав дээ.Ухаан яринаа,учир явдалаа учирланаа.Нүүнээ.
Бүхий л том зохиолчид өөрийн гэсэн логик,хэл,сэтгэхүйн хүчирхэг байгууламжтай,өөрийн гэсэн ертөнцтэй байдаг шиг.Бүтээл тууривалаараа “мэдээж тэдгээрийг хүлээн авах эсэхээс үл шалтгаалан” мэдээж бас хүн төрлөхтөнийг аврах зорилгогүйгээр өөрийн бодол санаагаа тунхаглаж  хувь зохиолч өөрийнхөө оюун бодлын дүрийн өмнөөс дүрд хувилан дүрийг бий болгож байдаг.
Зохиолч бол өрөгт яаж ухаан зарж хүүг бэрс гаргахаа бодохоос илүү хүү,бэрс гарч болох тэр боломжуудыг уншигчдад олон хувилбартайгаар нээж өгдөгөөрөө зохиолчын хөдөлмөр зовлонтой нарийн нягт үйл ажиллагааны цогц байдаг.Товчдоо шатар тоглогч биш шатрыг яаж тоглохыг заагч юм.Ухааны ухааныг бүтээгч юм.Уучлаарай энэ миний л бодол шүү.Одоо нөгөө Бэгтэр солиорч эхлэлээ гэж битий бодоорой.За бодвол ч бодоорой.Дүүрсэн хэрэг чигээрээ явнаа.Нүүнээ.
Хүүгээ түлхчилээ шүү сайн хараарай та хараа муутай шүү.Ухаан бол ухаан биш дүр бодолт адилтгал зүйрлэл хийсвэрлэлийн хүчирхэг бүтцээр илэрч байдаг оюун дүгнэлт юм.Оюун дүгнэлтийн хүчирхэг байгууламж юм.Бүтээл бол ухааны худгаас дүүрч амсараа халиасан ус юм. Эхлээд уухаа бус юугаар яаж уухаа мэддэг байх хэрэгтэй.Хэн ч ходоодныхоо хэмжээгээр л уудаг шиг тэр худагын гүн,гүн бусын тухай бас боддог байх нь зүйд нийцнэ.
Ахиад хүү нэгийг түлхлээ.Та боджий би нэг эсээ уншаадхая...”Үргэлжлэл бий”,,,бүүр гуничлаа миний аав ч бас яг тийм аав байсан.Тийм сайхан аав байсан.Бэгтэрт номын сан бичгийн шар ширээгээ үлдээгээд явсан даа...Тэнд ч бас үргэлжлэл бий...
-Монгол хүн мориороо нүүнээ гэжүү.
-Монгол хүн морины хөлд яаж суудгыг харж бай.Хүү нэгийг түлхлээ.
Энд хоёулаа энэ тэр онол энэ тэр ярихгүй учир нь би тэгж загварт оруулж зүсэлт ажиглалт харьцуулалт энэ тэр хийж яримааргүй байна.Зүгээр сайхан мөн чанар ярия ухаан ярия сэтгэл ярия.Уран зохиол урлагийг та уушиг доторгүй мэддэг хүн.Би жоолхон гадарлахаа гадарлаад гадарлахгүйгээ ч гадарлахдагаа мэднэ.Шатар бол онолоор бус ухаанаар нүүдэг тоглоом.
-Монгол хүн мохох биш морио холдуулнаа гэж үү.
-Монгол хүн морьтойгоо байхад алзахгүй гээд мориороо нэг сул хүүг чинь идлээ.
Үнэндээ манай утга зохиол хаана явнаа.Тааж мэдэхгүй хорвоо юм даа гэж үү.Таалгаж мэдүүлэх л хэрэгтэй дээ.Би таах уу.Батхуягын хэдэн ном бас бус хэдэн хүний номны хавьцаа гэлдэр ч явна уу даа.Тийм гэж үү.Батхуяг бол манай оюун санааны нэгэн тод илрэл мөөн.
Гүй ээ хоёулаа хэний тухай яриад явчваа Момо ахаа.
Тэр жигүүрээс тэмээгээ гаргаад ирэв үү.
Тэгж л байдын тэгсгээд явах замгүй болдымдоо.Тэрэг юүгээ түлхлээ.
Манай утга зохиол дахь энэ олон хүүнүүд хэр хол явахаар байна даа.Тэрийг тэр Батхуяг мэдэх байхаа гэж үү.Тэр мэднээ.Тэр Батхуяг чинь утга зохиолын төлөө сэтгэлтэй хүн.Жинхэнэ зохиолчын замаар замнасан зовлон мэддэг хүн л тэгж хойч үеэ бэлдэж гаргаж ирдэг юм.
Тэрийг тэнгэр мэднэ биз ээ гээд тэмээгээ тэрэгний хөлнөөс холдуулчихв уу.
Тэнгэр ч мэдэхээ мэдэхдэгээ гээд тэргээ бас нэг түлхэе дээ.
Пикассо,Модельяни хоёр яасан гэнээ.Миний зүгийн үг шив дээ.Аа нэг тийм юм болсон юм аа гэжүү.Агуу хүмүүс ч агуугаараа л үлдэх юм даа.Аа тэр Батхуяг аль алийг нь мэдэх байхаа.
Алдвал арван тамтай гэж алдуул морийг минь аваад заларвуу.
Ай хайран ахиад нэг хантраатай мориороо саяын задарсан хүүг чинь идлээ.Чүү
Яруу найрагч төрдөг,уран илтгэгч сурдаг гэнээ.Тэр үнэн үгээ тиймээ.Тиймээ тэр үнэнийг тэгж л хэлдэг юм аа гэжүү.За тийм л юм даа.Нэмээд нэг үг хэлчихүү.Жинхэнэ яруу найрагч зохиолч хүн 99 хувийн авъяас,99 хувийн дэг журам,99 хувийн хөдөлмөр гэсэн ийм л томъёолол байдаг.Хүрсэн амжилтандаа хэзээ ч тайвширч болохгүй гэж агуу зохиолч Фолкнер хэлсэн байдаг шиг санагдана.
Тэр ч тийм шүү гээд бэрсээ гаргаад тавьчихвуу.
Аль юмнаас айхуу гээд тэмээгээ тэмээтэй чинь хэрэлдүүлчихэе дээ.
Танай үеийнхэн юу хийж байнаа.Аа манайхан таг унтаж байгаа гэнээ.Аа тааруу хэрэг.Амьдаас Аюур бид хоёр бас бус байнаа байна.Хүрээ хөвгүүдээ хэлэхгүй бол хөмхийгөө зуугаад унана шүү дээ цаад хэд чинь.Савкагаас өгсүүлээд сайхан балбана шүү дээ.Ээгийтээгээ ч харин энэ тэнцүү үзчихнээ.Бид хоёр чинь метр тавь метр тавь шүү дээ.
-Аа ахыгаа ам алдуулчих гээд байна уу гээд араас тэргээ түлхчихүү.
-Аа яадгын солионд сонжоо байх шив тэмээг чинь тэр чигт нь талийлгачия.
Шатаж үзээд халууныг ойлгох
Моддыг би зуухандаа чихээд
Намрын сэрүүнд халууцан суухдаа
Нарыг ямар өнгөөр зурья даа ?
Хугарч үзээд зөөлөнг ойлгох
Өвсийг би хадаж зогсохдоо
Өвлийн хүйтэнд нүцгэрсэн талыг
Өрөвдөхдөө ямар нулимас унагаая даа?
Хөлдөж үзээд хатууг ойлгох
Мөсийг би хүлхэж үзээд
Хаврын илчинд уярсан жаврыг
Хаанаа нууж зуныг барья даа?
-Энэ нэг л өөр шүлэг байна аа.
-Өөр байлгүй яадгын ах нь наадхыг чинь өөрийнхөө формоо жоохон эвдэе гээд зориудаар хөдөө хөхөрч гадаа гандаж байж бичсэн юм чинь.Баянаагаа ч дагуулаагүй хоёр охиноо ч дагуулаагүй ёстой цор ганцаараа даяан хийж байгаад бичсэн юм.
-Наад шүлэгнүүдээс чинь нарийн яривал Батхуягын үнэрч үнэртэхгүй цоо шинэ үнэр үнэртэнэ.”Өөрөө хамгаас шилдэгт л суралц,бусдыг хамгаас шилдэгт л сурга” гэж Фалес хэлсэн шүү дээ.
Хэлсэн хэлээгүй хоёр морины холбоо шаг хийчихвүү.
-Фалес ч хэлсэн л дээ.Бас нэг үг хэллүү гүү билүү.
-Ноён ноцомхой нохой хуцамхай тэрэгрүүгээ нэг тээглүүлээд тавьчихая.
-Манай утга зохиолын шүүмж ямархуу явна.
-Аа наадах чинь ёстой яримаар асуудал.Энэ олон золбин зохиолонцруудыг чинь мэргэжлийн шүүмжлэгч мэргэжлийн түвшинд нь гаргаж тавихгүй бол.Хөл толгойгоо алдаж байна.Гүй ээ залуус номныхоо өмнөтгөл бичүүлэх гээд их ирэхийн монгол ёс байна даа ирэх буцах хүнийг муу үгээр угтаж үддэггүй гэж.Тэгэхээр энэ Батхуяг муугын ч сайлдаг сайныг нь сайлдаг гээд олон нийтэд ончгүй үг яваад байдаг байхгүй юу.Сэтгэл гэж утга зохиолд нэг юм байдаг байхгүй юу.Дараа дараачын бүтээлүүдийг нь засаг заяа хоёр мэдэх хэрэг захын бацаан ч мэддэг болж болно шүү дээ.Гүй ээ тэгээд би чинь Алтан өдийг Мөөеө аврага шиг таван жил дараалаад авчлаа шүү дээ.Дундаа нэг хийтээ ч билүү.Шүүмж талын юмыг ч доторлон оо.
Доторлохооч доторлоноо гээд сул тэнэж яваа тэргийг минь туучихуу.
-Бод хаяж боохой санаалана гэж мэдэхүү ганц тэмээний ганган дуг.
Тэмээний шээсэн дээр тэрий хадахгүй ээ.Тэнэг хүн тэнэгээрээ л дуусах юм даа.Ноён нуугдамхай нохой гудрамхай.Хүүгийн араар хүүлэн пад.
-Тэнэг ч тэнэгээ гадарладаг цэцэн ч цэцэнээ доторлодог хорвоо шүү дээ.Момо ахаа өрөөсөн тэрэгний өөлөн шаг.
Өвчүүн дээр нь тэмээ хаагаад өрөөсөн дуг.
Ноён явамхай нохой гүймхээ.Морины араар мордон пад.
-Шаг
-Дуг
-Аа нээхгүй шүү наана чинь бэрс байгаа.
-Морин шаг.
.....
.....
.....
-Монгол хүн монголоороо сэтгэнээ.
-Цаана чинь дэлхий байгаа шүү дээ тэргээ татлаа.
-Нэгэн цагт мориороо эзэлж явсан юм.Нэгэн цагт ухаанаараа эзэлж болох байлгүй дээ шааг.
-Тэр ч тийм шүү.Тэгээд хийх л цаг болж дээ...
....
....
-Тиймээ ШААГ.
...МАД...
Шатар бол үйлдэл нь ил санаа нь нууц тоглоом.Би энэ бичвэрийг миний санааг хичнээн тааварласан ч төчнөөн холдохоор зориуд бодож бичсэн юм.Дотроос нь хичнээн юм ухсан ч төчнөөн ихээр гүнзгийрхээр зориуд бодож бичсэн юм.Ялимгүй наргиантай ч Батхуяг гэж хүнийг хичнээн олж харах гэсэн ч төчнөөн ихээр холдохоор зориуд бодож бичсэн юм.Тэр тийм зохиолч.
Бид хоёрын хэн нь хожсоныг хэн нэг нь таах л үлдэж дээ.Эцэст нь миний бэрс огт хөдлөөгүйг олж харсан овсгоотой уншигчидад дараа нэг эрхэм ахын тухай жинхэнэ юм нэгийг бичиж үзүүлэмз Гүйцээ.

                                                                                                                   Хас Бэгтэр.

Friday, January 6, 2012


                                             Өвсний нүднээс үүдсэн үг              

Нэгэнтэй санаваас “Одоогоос хэдэн мянган жилийн тэртээ эд баялгаасаа салсан хүмүүс оюуны баялгаасаа хагацсан байлаа.Одоо бол өөр,эд баялагтай болсон нь оюуны баялгаасаа салжээ” гэж Акутагава хэлсэн байдаг юм.Айхтар үг шүү.Энэ бол уран бүтээлч хүн их бодмоор үг шиг санаггддаг.
Найзынхаа “Өвсний нүд”нэрт номыг уншлаа.Гүй ээ найз нь бас учиргүй их нигилист үзэлтэй,”comedy of manners” нүдээр харж чи яруу найрагч биш гээд салаавч үзүүлээд байдаг хүн биш шүү дээ.Чамбай бүтээл болжээ их таалагдлаа.Тэр бол тийм хамгийн гол учир юмыг би дор хүүрнэнэ.Энд жаахан бөөлж онгодоо дууднаа.Найз нь сайн бөөлж чаддагүйг чи мэднэ дээ.Наад дээлтэй хүн,шуурга шиг хүн хоёр чинь надаас илүү акедемик,мэргэжлийн талдаа бөөлнө ш тээ.Онгодоо жоохон буруу замаар дууддагаас бус,бэлэн онгодтой юнивэрсализмист тэмүүлэлтэй,харьцангуй төлөвшиж яваа “personality” Дон Жуанууд шүү дээ.Ер нь бол “dialect” хүрээн дотроо ярия.Миний урд 88 оны хэдэн луунуудын ном байна л даа.Минийх байхгүй “яруу найраг бол хэрийн хүний ойртож дөхөмгүй гүнзгий ухаанаас төрдөг алсын зүйл” гэсэн ухааны Аюурзанын нэг үг байдаг би бол аль эрт арван жилдээ энэ үгийг өөртөө ойлгочихсон юм.Бичвэл бичих байсан бусдын нь барахгүй ямар ч байсан монцамэгын модон бус хэлтэй хүн,ашиглалтын инжнер хоёрын өмнө давж бичих байсан юм.Тэгсэн бас л барахгүйгээ ойлгосон л доо.Гэхдээ энд нэг чухал юм байдаг байхгүй юу эд бол яруу найраг бичдэг яруу найрагчид байхгүй юу.Надаас том байхгүй юу.Энэ миний үеийн залуус бүгд том.Би ярина хэлнэ.Эднийхээ тухай МУЗА-ын тухай муугүй хэдэн үгэндээ хэлнэ.Одоо бол чиний тухай Нямдоржоо чиний.
Яахав юм бол явж л байдаг.Өнгөрсөнөө хар ирээдүйгээ хар одоогоо хар тиймээ.Бөмбөрцөг бөөрөнхий шүү дээ.Тэр чинь бөмбөрцөг л учраас тэр шүү дээ тиймээ.Харах хэрэгтэй хаана яваагаа мэддэг байх нь үгүй ядахдаа халтирч унах,хий дүүлэх хоёроос аврана шүү дээ тиймээ.Юм бол яваад байна.Эрүүл талруугаа тиймээ их зөв талруугаа л явах хэрэгтэй л дээ.”Яруу найраг бол тогтмол хэмжигдэхүүн” биш тогтмол хэмжигдэхүүнийг бий болгож байгаа тогтмол хэмжигдэхүүн ч байж болно.Юм олон талтай тиймээ.Юм явж байна алгуур явах хэрэгтэй тиймээ замаа шалгах хэрэгтэй тиймээ хөдөлгүүрээ найдвартай байлгахын тулд хөдлөх хэрэгтэй тиймээ.Би бол вогонд тийзээ захиалчихсан та нар бол суугаад явж байгаа.Нямдоржоо чи бол вогонд сууцан яваа чи бол цорын ганц гэрэлт замаар өөрийн зохиосон дуугаа аялсан шигээ явж байгаа тиймээ.Би бол мэднэ.Зурж бичиж чаддаггүй новш л байхгүй юу Бэгтэр тиймээ,мань мэтийн улсууд нь чадуул чадаад чадахгүй бол клубын үүдэнд билет тараагаад тиймээ тарактораа жолоодоо л тиймээ.Юм явна ш тээ.Амьдарч болдог байхгүй юу тиймээ.Арга нь олддог л байхгүй юу тиймээ.Зам хаа ч байдаг.Харин шонхруудын буух зурвас тод,нисэх тэнгэр нь цэлмэг байх хэрэгтэй байхгүй юу тиймээ.Та нар бол шонхрууд байхгүй юу тиймээ гагцхүү зорилготой чин үнэн хүсэлтэй,сэтгэлтэйеэ нисэх хэрэгтэй тиймээ.Чи бол мэдэж байгаа тиймээ.Чи бол шонхор байхгүй юу.
Анагаах ухаанд “эвтанази” гээд эмчилгээний арга байдаг юм.Найдваргүй өвчтэй хүнийг найдвартайгаар егүүтгэх аргыг Хүрлээ чи мэдэж л байгаа шүү дээ.Тогосоо чи тэр олон давхрын дээд талын цонхоор хараа л зогсож байгаа шүү дээ.Ашиглалтын инжнер ч бас мэдэж байгаа.Нямдоржоо чи бас мэдэж байгаа.Есөө чи бас мэднэ шүү дээ.Нанжаа чи бас.Аюушаа сэгсэгрээ.Баяраа би чамайг согтуу байхад чинь энэ талаар ярьж л байсан шиг санагдана.Хоёулаа согтуу байлуу.Начаан миний дүү мэднэ дээ.Улмаа минь Сосоо минь тиймээ миний дүү нар мэддэг байхгүй юу.Дээшээгээ тиймээ Томоо,Бүүвэй,Элбэгээ,Дээгий эгчээ,Баясаа эгчээ,Хангалаа Хөх мэдрэхүйхээн.Өө миний зүг нэгт Нарангэрэлтээ,Хүрээ хөвгүүдээ Момо ахаа тиймээ,Зүс бүгэг андуудаа.Өө бас миний л зүг л нэгт Аюур ахаа Өлзий эгчээ тиймээ,агуу их миний ах Сэмбэ тиймээ,миний муу эгч Оюунчимэг эгчээ тиймээ өөр хэн байна тиймээ та нар мэддэг байхгүй юу.Юм бол зогсолтгүй явдаг гэж би хэлсэн тиймээ зөв замаар л явах ёстой.Би та нарыг хүн алаадах гээд байгаа юм биш шүү.Жинхэнэ юмыг жинхэнэ байранд нь аваачиж тавих хүмүүс бол та нөхөд өөр олон нөхөд,та нөхдийн хийх ёстой ажил юмаа л гэж.
Яруу найрагч үгийн өмнө хариуцлага хүлээх ёстой гэцгээдэг.Хүлээх хэрэгтэй хойч үеийнхээ өмнө хариуцлага хүлээх хэрэгтэй байхгүй юу.Өнгөрсөн үеэ муулж болохгүй ээ Алдас болно гээд хэлчихдэг,шудрага үнэний төлөө тэмцсэний чинь төлөө өмнөөс чинь буу шагайсанд уучлаарай гээд уучлалт гуйчихдаг л байхгүй юу манай ерөнхийлөгч.Манай ерөнхийлөгч ухаантай л байгаа байхгүй юу.Момо,Аюур гээд сэтгэлтэй байгаа байхгүй юу.Эд бас хариуцлага хүлээгээд байгаа байхгүй юу.Гагцхүү тасралтгүй мөхөлтгүй явж бидний үед ирээд байгаа утга зохиолын төлөө та нар хариуцлага хүлээх хэрэгтэй.Утга зохиолыг хайрлах хэрэгтэй.Та нарт тийм сэтгэл байгаа.
Хойч үеийнхээ төлөө
Хорьтойдоо бид хорвоог орхисон юм шүү...гээд агуу их Балбарын нэг шүлэг байдаг байхаа.Андуурч байна уу андуураагүй байхаа.
Та үеийн нөхөд та нарынхаа талаар би алий гэтэл нь бичиж чадна л даа.Алаад яахын тиймээ амьд явах хэрэгтэй байхгүй юу тиймээ.Та нар бол аймар байхгүй юу.
Одоо бол онгод оржийн...орчлоо... одоо бол миний толинд бууж байна.Толгойд тодорхой байна.Одоо хэлнэ за юу Нямдоржоо төөрөг зургийг чинь хэлэе за юу.Хүлээж бай...Байж бай...хоолоо идээдхэе...хм...амттай байна.Сайхан байна.Одоо хэлнэ за юу.Байжий би мэдэж л  байна ш тээ.Чи нэг том нуурын чигийн л хүн байна тиймээ.Чи бол том байхгүй юу.Энэ ном юув тээн ямар шүлэгүү тээн.Ертөнцийн гуравуу,хайку юу,богино хэлбэрийн “lyric шүлэг үү ,“ямб” шүлэгүү,эпиграм шүлэгүү,”couplet” шүлэгүү тээн би бодож байна тиймээ энэ бол хэний ч илэрхийлээгүй яруу найраг  байхгүй юу ”poety” юм.Надад бол формгүй буугаад байна за юу.Нэг тийм экспрессионизст дүр буугаад за юу детерминизмээр дамжин за юу эссенициализм талын юм буугаад байна.Найзынх нь эмпати чадвар дажгүй хөгжсөн гэж боддын ш тээ.Найз нь бол “literary criticism хавийн мэдлэгээр дулхин шүү дээ чи мэдэж л байгаа шүү дээ.Тэнэг байхгүй юу Бэгтэр тиймээ тэнэгээ мэддэг л байхгүй юу тиймээ.Гэхдээ хэлнэ за найз нь Достовоскийн “Карамазовын хөвгүүд” номын эхэнд нэг ийм үг байдаг юм.”Би танд чин үнэнээр нь ёстой үнэнээр нь хэлж байна шүү! Хэрэв буудайн нэг үр үхэх аваас гагцхүү үр л үлдмүү,харин үхэх аваас олон үр соёолмуу” гэж үгчилж буухгүй байна.Утга нь мундаг нөгөө мундаг Евангленаас иш татсан үг байдаг даа.Харин чиний шүлгүүдийг унших л аваас уншигдмуй тэгээд унших л аваас олон мэдрэмжийг хүртмүү тиймээ надад бол бууж байна.Одоо үнэнээ хэлнэ за юу.”Нарангараг”,”Эр тагтааны гуниг”-аас,“Өвсны нүд” хүртлэх чиний “migration,human”,”human evolution”-ыг чинь ч хүртэл ярина за юу.Дүрийн өсөлт ярина за юу.”haire art,outsider art”-аас жинхэнэ яруу найрагч хүртэл чинь жинхэнэ “short story”-ч болтол чинь ярина за юу.Чи бол том болсон байна.Чи бол чаддаг л байхгүй юу.Чадсан л байгаа байхгүй юу.
Одоо энэ СУИС-ын жүжгийн ангийн оюутнууд хуучин номын худалдаанаас хоёр гөөхийний мөнгөөр авуул авчихаж болмоор Жүжигчний өөртөөгөө ажиллах дасгал ч билүү номон дээр алт шиг үг байдаг байхгүй юу “Сэтгэлийг бүү тогло тэрхүү сэтгэлээс гарах хэлбэрийг эр” гэж.Юм бол байж байдаг тиймээ тэр юмыг байлгаж байгаа тэгж харагдуулж буй тэр зүй тогтлыг нь хар эр ол гээд байгаа юм.Чи мэднэ дээ.Сарнай шалбааг дотор хэвтэж байсан ч сайхан харагддаг тиймээ.Учир нь ямагт сайхан харагддаг тэр үнэ цэнэндээ байгаа л байхгүй юу тиймээ.
Би чиний шүлгүүдээс тэр юмыг юм байлгаж байгаа зүй тогтлуудыг эрээд байна.Чи хэлбэрээс цугтаагүй байна.Эсвэл ямар нэгэн хэлбэр үзүүлэх гээгүй байна.Чи бол тэр жинхэнэ юмаа үзүүлж чадсан байна.Орон зай бол агшдаг сунадаг эд  чиний шүлгүүдэд чиний л гэх онцлогтой шаталталт тийрэлтэт хөдөлгүүрээс эхтэй нэг юм байгаад байгаа байхгүй юу тэр нь биетэй бодьтой юм шиг харагддаг тэр орон зайн хэлбэр,биетэй бодьтой юм шиг харагддаг мөртөө биегүй бодьгүй юм шиг харагдсаар байгаа тэр орон зай хүртлэх тэр бүх орон зайг орон зайн дүрсүүдийг мэдэрч нэгтгэж харах гэсэн тэмүүлэл яруу найрагчийн бодож бясалгахын зовлонгийн цуурай байна.Тийм цуурай шүлэг бүрийн чинь цаанаас тэмтрэгдэж байна.Миний энэ үгний цаад ухвар санааг чи ойлгож байгаа биз дээ.Магадгүй чи их удаан бодож шаналж түргэн бичиж тэр зовлонгоосоо түргэн ангжирч чаддаг юм шиг надад санагдаж байна.Тиймээс би энд нэг үгийг зориуд тэмдэглэн үлдээе.Романтизмийн үеийн шүүмжлэгч Вилмам Вордсворд ингэж тунхагласан байдаг.”Яруу найргийн объякт нь...чин хүсэл,тэмүүллээр зүрхэнд хүрч амилдаг үнэн мөн чанар юм”
Чиний санаа чиний хэлэх гээд байгаа чинь хэлээд байгаа чинь нэгэн хээлэнд байна.Чи гол шугамаасаа хазайгаагүй байна.Нэгэн цогц эмх цэгцтэй байна.Зөөлөн гал дээр удаан болгожээ.Дээр би формгүй буугаад байна гэсэн юу гэхээр за би ахиад нэг үг тэмдэглэн хэлэе “Хэлбэр бол галаас илч төөнөдөг шиг мөн чанараас л урган гардаг” хэмээн Флоберь хэлсэн байдаг.Цаад углуурга нь цул нягт чанар нь байгаа учраас тэгж буугаад байсан хэрэг л дээ.Чиний хэний ч илэрхийлээгүй яруу найраг тийм саналага сэрэгдээд байсан хэрэг юмаа.  
За олон юм ярьвал ярихаар байна.Гол юмаа товчлоо л ярия энэ нь л шудрага.Шулуун үгэнд шуудруулаад явчихая хоёулаа. 
Чи бид хоёр гудмаар явж байгаад гоё хүүхэн харлаа гэхэд би бол гоё сайхан харагдуулж байгаа хувцас хунар будаг шунхыг нь олж харах байхгүй юу.Чи бол тэгэхгүй чи бол байгалиас нь хар нь гэгээн харна.

Харанхуйд цээжний чинь хос үзэм
хазаад авмаар ойрхон....
Хүршгүй бүхэн хичнээн амттай!

...Гэж гоё мэдэрч хардаг байхгүй юу тэгээд аманд байсан чихрээ залгичихаад хайран юм хэмээн гэгээхнээр боддог байхгүй юу.Өөрөөр хардаг байхгүй юу “гантиг чулуун мөрөн дээр нь ганц нэг бороо дусалтал нь” харж чаддаг байхгүй юу.Яруу найргийн шид увьдас гэдэг тийм ер бусын.

Шинэ ногоон дунд
хуучин чулуу хэвтэнэ.
Шувуу ирж суув аа.

Эртний цөөрөм гэдэг шиг энэ шүлгийн аврал нь хуучин чулуундаа байгаа юм.Шинэ юм гэдэг мөнхийн хуучин юм байж ч болох хуучин юм гэдэг шив шинэ юм ч байж болох.Шинэ хуучин хоёрыг,байгалийн төгсөшгүй эргэлт хөдөлгөөнийг энэхэн агшнаа холбон сууж буй тэр шувуу нисэх боловуу Нямдоржоо.Суусаар байх уу? Нисчихвэл яах?...

Уулын догшин гол.
Урсгалаас нь үсэрсэн загас
Агаарт тогтосхийгээд
унана.

Энэ шүлгээс гол урс ч байгаа чимээ сонсогдохгүй байна уу.Усны урсгал шиг харагдахгүй байна гэж үү.Хараахан хөдөлгөөн болж амжаагүй хөдөлгөөнийг илэрхийлсэнээрээ гайхалтай.Энэ бол билгийн нүд.Яруу найрагчийн нүд чиний нүд Нямдоржоо.

Үлэмж тайгын гүнд
үл мэдэгхэн салхи сэвэлзэхүй
цас унах нь дуулдана.

Нам гүм нам гүм яасан их нам гүм бэ.Үл мэдэгхэн салхи үүсэх нь нам гүм.Цас унах нь ч нам гүм яасан их нам гүм бэ.Нам гүмээс нам гүмийг ингэж мэдэрч бичнэ гэж нам гүмийг нам гүмээс нь ингэж нээж харуулна гэж байхуу Нямдоржоо.

Бие сэтгэл төөрөм
биегүй манан дунд
буга эврээ гээнэм.

Нямдоржоо найз нь чин үнэндээ чамайг биширсэн шүү.Энэ бол мэдрэшгүй юм.Энэ л чиний хэний ч илэрхийлээгүй яруу найраг юм чи яруу найрагч юм Нямдоржоо.
Энэчлэн чиний шүлэгүүдээс бүгдээс нь мэдэрч мэдсэнээ хэлэх гэвэл их цаг орно.Чиний шүлгийн хаос төлөв нь надад их онцгой санагдлаа.Их идеограмматик талдаа юмуудаа.Би бол чамайг метафизикч яруу найрагч гэж хэлнэ.
Эцэст хэлэхэд чиний багш бол байгаль юм.Чи бол байгалийн гэгээн сэрэхүйтэй яруу найрагч.Гүнзгий агуулга эрч хүчтэй шүлгүүд надад гэгээн сайхан санагдлаа л.Бэгтэр олон юм солиороо л явдаг байхгүй  юу тиймээ.Гэхдээ юу солиордогоо мэддэг л байхгүй юу.Учир нь солиорлол л солиотнуудаа илчилж өгдөг шүү дээ.Чи бол улам ихийг хийнэ би мэднэ.Чи бол монголын утга зохиол дахь нэгэн гэрэлт хөвгүүн мөөн.
Энэ нэг гэгээн бүхнээр дутсан нэг ийм цаг үед Нямдоржоо чиний гэгээн сэрхүйгээр одоо бид дутах л учиргүй юм шүү!гэдгийг хэлчихмээр л байна шүү дээ гэдгээ хэлчихэж л байгаа минь энэ юм шүү дээ.Тиймээс хэний ч илэрхийлээгүй хэдэн үгээ хэллээ Бэгтэр.

                                                                                     Хас Бэгтэр

Thursday, January 5, 2012

                                                       Судалбар
                                                                
                                                        /үгүүллэг/

Би бол зогсож байсан.Биеэр минь ямар нэгэн исэглэн халуун дөл бадраад хөгжилтэй байсан.Намайг энэ бүх эргэн тойрны үй олон хөдөлгөөн дунд барьж байсан хүлээс минь нэгэнт тасарсан байсан.Улс амьтан бүчсэн байсан... Жиневра.Би чамд чин үнэнээр нь өгүүлж байна шүү!Жиневра.
Ид ярьдаг дээрээ байсан л даа.Би бол ёстой ярьсан шүү Жиневра.Гараа өргөж байгаад уран илтгэгч шиг ёстой бурж өгсөн.Та нохойнууд намайг сонс гэж байгаад би хэлсэн...тойрсон яриа дундаа орж явсан,явцгүй болсон би бол тэгэхийг хүсээгүй л дээ.Гар минь тэдэн дунд аль хэдийн хариултыг нь өгчихсөн байсан.Том салаавч үзүүлчихсэн юм.
Салаавчинд дуртай хэн байхав дээ.Намайг туучаад гарсан.Олон хоног хэвтэрт байсан.Чи мэднэ шүү дээ.Нохой яаж хуц гэсэн бэ? түүгээрээ хуцаж,түүгээрээ том жижгээ илтгэж явдагыг.
                                                                            ***                   
Чамайг намайг орхиод явсанаас хойш биеэ сайжирхыг хүлээгээ л судалбар хийгээ л хэвтэртээ л байна.Учир нь би цорын ганц үнэн судалбар дээрээс бүтээлээ эхэлмээр байна.
Намуухан орой байсан
Найланхай үгс байсан...чи энэ мөрийг санадаг болов уу ? Саналаа ч гэсэн бидний хамтдаа байсан шиг тийм гэгээн сайхан санагдахгүй л байна надад.
Одоо би бодож л байна.Энэ олон худал хуурмагт хангалттай сүлбүүлсэн биеэ сайжирхаар галзууртлаа ажилланаа гээд бодоод байна.Мөнгөтэй болоё.Умгар өрөөгөө жаал өөд татаж зургийн хэрэгсэлээ ч сайн базааж авая.Нээрээ хавьд сайхан хоол идсэнгүй...Гэхдээ нэг л зовлонтой юм байна!.
...Гараад гар хурууныхаа үзүүрээр илбэ үзүүлээд мөнгөтэй баян болж болно.Би тэгэхийг хүсэхгүй байна.Илбэ биш урлаг л бүтээмээр байна би.Чи намайг ойлгож байгаа биз дээ.Сарнай байсан сарнайн тухай бодол байсан...сарнайг гоёх албагүйг би мэднэ.Тиймээс би судалбар дээрээ ажилалаа л байна.Жинхэнэ судалбар болтол нь оролдоод байгаа юм.Чухамхүү тиймээс л би энэ бяцхан хүйтэн өрөөнд хоол унд ч үгүй ядуу хэвээрээ угаадас уугаад л хэвтээд байгаа юм.Жиневра цорын ганц минь.

                                                                                                              2011-12-р сар
                                                                                                                             
                                                                                                                Хас Бэгтэр