Tuesday, May 10, 2011

К.Монег бэдэрхүү


                                  

 Хүн төрлөхтний урлагын түүхэнд асар их тэсрэлт болсон дэвшилтэт зуун бол ХIХ билээ.Зөвхөн урлаг төдийгүй шинжлэх ухааны гайхам нээлтүүд хийгдэж,нийгэм улс төрийн өөрчлөлт,ер бүхий л зүйлд шинэчлэлийн салхи сэвэлзэж эхэлсэн байна.Энэ зуунд хуучин дэглэмийг нурааж,улмаар тэгш эрх, эрх чөлөөний төлөө эвсэн нэгдэж шинэ нийгэм байгуулахын төлөөх тэмцэл хаа сайгүй өрнөсөн юм.

Ерөөс хувь хүний аливаад хандах хандлагыг л чөлөөтэй болгож өгсөн нь гол ололт бөгөөд, энэ нь тухайн үеийн урлагын ертөнцөд үгүйлэгдэж байсан орон зай шинийг эрэлхийлэх болсон уран бүтээлчдэд хувь үзэл бодлоо илэрхийлж гаргахад гол түлхэц болсон нь мэдээж.

Чухамхүү эндээс сая урлагыг шинэчлэх гэсэн оролдлого чөлөөт сэтгэлгээ эрэл хайгуулаас үүдэн гарч ирсэн шинэ содон урсгал чиглэл, сэдэл санаа,арга барил,онц сонирхолтой тууривал зүйн баялаг ололтуудаар дүүрэн олон шинэлэг хандлагууд бий болжээ гэж ойлгох байна.

Ялангуяа  уран зургын тухайд цаг үеийн эрэлт хэрэгцээ их байсан нь зураач урчуудын сурч боловсрох бүтээн тууривах арга барилаараа өрсөх биш хоорондоо нэгдэж хамтран ажиллах зэргээр уйгагүй хөдөлмөрлөхийг цаг үе нь шаардаж эхэлж хэмээн үздэг юм.

Тодорхой үр дүнд хүрснээр уран сайхны олон чиглэл урсгалууд бий болсон байна.Өрнийн сонгодог урлагын гол цөм хөгжил дэвшил уран сайхны амьдрал Францад газар авч түүнлүгээ тэмцэн өөрийгөө олж нээх сурч мэдэх гэсэн уран бүтээлчид Парис хотруу олноор зорьж очдог байсан гэдэг чухам тэнд л жинхэнэ урлагын амьдрал буцалж байж шүү дээ.Товчдоо эрин зууны авъяас Парисруу цутгаж байлаа.

Тиймээс л “ жинхэнэ авъяас хөдөө төрж парист ясаа тавьдаг” гэсэн үг гараа боловуу гэж санадаг. Сонгодог урлагын агуа түүхтэй орон бол Франц юм.

Гэх мэтийг үл нуршин өчихөд сайхь зуунд реализмыг залган гарч ирсэн уран зургын урсгал бол импрессионизм “сэтгэгдэл”юм,үүссэн нь хожмоо модернизм “чөлөөт”хэв загварт баригдахгүй бүтээх гэж ойлгож болох,авангард”тэргүүлэх” дотроо олон чиглэлтэй уламжлалаас татгалзаж шинээр урлах,зэрэг урсгалуудын эхэлийг тавьж өгсөн гэж үздэг.Гэсэн дээрх урсгалын талаар өгүүлэх зүйл минь энэ.

Импрессионизм урсгал нь уран зурагт шинчлэлт хийх гэсэн хэсэг зураачдын эрмэлзлээр гарч ирсэн нь шуугиан тарьжээ.

Ерөөсөө юмсыг тогтсон хэв загвараар биш урдаас төлөвлөлгүйгээр зурах,тэрчлэн тухайн мөчид харсан зүйлсээ маш хурднаар дүрслэхийг л зорилгоо болгожээ.Аливаа юмсын өнгө хэлбэр дүрс эгшин зуурт өөрчлөгдөхөөс өмнө зотонд буулгах, мөн анхны сэтгэгдлээ бүтээлдээ тусгахыг эрмэлзсэн байдаг нь сонирхол татдаг.

Өнгөний тухайд голдуу хурц тод цэвэр өнгийг дагнан урладаг.Уг чиглэлийн зураачдын бүтээлд зураас ерөөсөө байдагүйг сайн анзаарч олж харах хэрэгтэй.Зөвхөн өнгөний нарийн зохицлоор л аливааг дүрсэлж зурдаг нь онцгой сонин байдаг.



 
                                                                   
                                                                                                                    
                                                                                                                    






                                                                      К.Моне    

                                                                     "Сэтгэгдэл"

                                                                 Өглөөний нар мандалт.1872 Парис

К.Моне бол импрессионизмийн нэрт төлөөлөгчдын нэг юм.Түүний бүтээлүүд уран зурагт гэрэл агаарын асуудлыг бүрэн дүүрэн шийдсэнийг тэмдэглэн үзсээр ирсэн.

”Сэтгэгдэл” хэмээх алдарт бүтээл нь түүний эхэн үеийн бүтээлүүдийн нэг билээ.Энэ алдарт зураг импрессионизмийн оргил бүтээлүүдийн нэгд зүй ёсоор тооцогддог.Одоо зургын талаар ярилцахад бүтээлд уран зургын бүх хэллэг нэг дор чуулсан мэт санагдана.Зураач маань хоромхон зуур зурсан нь шууд мэдэгдэнэ.

Утаа униарт умбасан хотын өглөө хотын дундуур урсах гол наашаа зургын хавтгайг түрэн орж  ирж утасны шон цаана бүрэг бараг мэдэгдэх хотын байдалтай уусан усны мандал дээр ер бусын өнгөний найрсал үзүүлж энэ өглөөн нарны улаан туяатай нэгдэн хөгжмийн хэл адил агаар үүсгэж байгаа юм.

 Импрессчуудын гайхамшиг нь энэ юм.Аливаад хэм хэжээг чухалчлах биш өнгөний мэдрэмжээр харааны хуулийн нарийн зүй тогтлыг мэдэрч түүн дээр үндэслэн тууривсан нь харагддаг юм.Наана хөвөх завьтай хүн юуг өгүүлнэ вэ?

 Би бодохдоо ер нь зураач хүн цаг үеийнхээ тусгал нь байдаг.Цаг үеэсээ авах ёстой бүхнээ зөв олж үзэж зөв мэдэр.Зураач хүн өөрийнхөө замаар л явах хэрэгтэй.

Замыг тань уур манан бүрхсэн ч саад тотгор зовлон бэрхшээл тохиолдсон ч бүү ухар бүү шантар хэзээ нэгэн цагт чи гэрэл гэгээг олж харна, өөрөө өөрийгөө олох болно тэр цагт чи жинхэнээсээ туурив гэж гэрээслэн хэлээд байх шиг санагддаг. 
Хэмээснийг энэ хүргэв.

                                                                                                 Мөнх хас Н.Бэгтэр

3 comments:

  1. мартаж чадахгүй
    мартаж боломгүй
    зүрх сэтгэлд минь дэлбээлсэн
    хэнзхэн хайр...

    ReplyDelete
  2. “ жинхэнэ авъяас хөдөө төрж парист ясаа тавьдаг” гэсэн үг гараа боловуу гэж санадаг. Сонгодог урлагын агуа түүхтэй орон бол Франц юм.

    ReplyDelete
  3. би 20-р зууны өрнөдийн урлаг номыг уншсандаа баярладаг.Тэгээгүй бол Монег ч Василий Кандинский, Мюнхийг ч мэдэхгүй сохроор үлдэх байж

    ReplyDelete